Houten chai

De eigenaar van de Vignoble du Château de Bousval wilde graag een duurzame chai als wijnschuur. Charly Wittock van architectenbureau AWAA leverde voor hem een architecturale grand cru af. Het werd een houten gebouw uit CLT dat helemaal in het landschap opgaat.

Net als voor goede wijn werd het idee voor de wijnschuur de nodige tijd gegund zodat het kon rijpen in de beste omstandigheden. Nog vóór het aanplanten van de eerste wijnstokken vroeg de eigenaar aan de architect om na te denken over een elegante, functionele en duurzame wijnschuur.

Bouw een chai voor mij

Aangezien we geen enkele ervaring hadden op dit gebied, zijn we eerst heel wat wijngaarden gaan bezoeken, legt Charly Wittock uit. Terwijl voor recente chais meestal moderne technologieën worden gebruikt, opteerden wij ervoor om terug te grijpen naar de basics, d.w.z. naar de traditionele wijnschuren. We wilden een maximaal ambachtelijke en minimaal gemechaniseerde aanpak.

De nodige vergunningen krijgen

Deze keuze hield in dat het nieuwe gebouw zo dicht mogelijk bij de wijnstokken moest worden geplaatst zodat de transportafstand beperkt kon blijven, en niet in het lagere deel van de vallei, zoals de stedenbouwkundige planning graag had gewild. Bovendien bevonden we ons in een landbouw- en bosomgeving vlakbij een Natura 2000-gebied. Om die reden was het niet zo eenvoudig om de nodige vergunningen te krijgen. Maar het is ook vanuit deze specifieke context dat we ernaar gestreefd hebben om het gebouw zoveel mogelijk in het natuurlijke landschap te laten opgaan.

Een bekleding in zwart hout

Het optimaal integreren van de chai in de natuurlijke omgeving leidde ook tot de keuze voor een groendak als dakbedekking en voor zwart geïmpregneerd Douglashout als bekleding voor de zichtbare delen. We hebben een leverancier gevonden die het hout in de autoclaaf wilde behandelen met zwart pigment in plaats van groen. Ook dat was een manier om de constructie visueel perfect te laten opgaan in het natuurlijke decor, voegt de architect eraan toe.

Een niet onbelangrijk detail is dat de keuze voor een zwarte bekleding het hout sneller doet opwarmen, wat tot twee ongewenste effecten kan leiden, zegt Hugues Frère van Hout Info Bois. Ten eerste zou het hout daardoor meer kunnen gaan werken. Wat dit punt betreft zou een opengewerkte uitvoering de ongemakken kunnen beperken die met een mogelijke vervorming gepaard gaan. Ten tweede, als het hout niet gedroogd werd aan een temperatuur boven 60°C, bestaat het risico dat het hars zal verliezen, wat esthetisch niet wenselijk is. Hout drogen aan een temperatuur boven 60°C zal de hars kristalliseren. Daardoor wordt het risico op harsverlies, ook op langere termijn, vermeden.

Hout is goedkoper dan beton

Door de vele ronde vormen van het gebouw zou een volledig betonnen structuur duurder uitkomen dan de gemengde structuur van beton en hout waarvoor gekozen werd. Het ondergrondse deel van de constructie werd opgetrokken uit beton, het zichtbare uit CLT-panelen. Het klinkt misschien verrassend, maar door de keuze voor CLT-bouw kon ongeveer 20% op de kosten bespaard worden, zegt Charly Wittock. Maar de keuze voor hout leidde niet enkel tot een besparing op de kosten. Dankzij de voorgemonteerde elementen verliep het bouwproces ook sneller en was de impact van de werken op de omgeving minder groot.

Gebruik van CLT

Om er zeker van te zijn dat ze het hout volgens de regels van de kunst zouden toepassen, werkte AWAA samen met Axel Ketele, zaakvoerder van Timberframing en zelf een gepassioneerde houtvakman. Ze omschrijven de samenwerking als zeer complementair, als een experiment dat zeker voor herhaling vatbaar is.

Het was de eerste keer dat we CLT op zo een grote schaal toepasten, vervolgt de architect. Gezien de aard van het project kozen we voor een ruwe binnenafwerking door het hout bloot te laten. Het geeft een warme toets aan het geheel en versterkt de ambachtelijke ziel van het project.

Overal hout

Hout zit zowat overal verwerkt in het project: naast de structuur zijn ook de lijsten en de deuren van hout. De opdrachtgevers gebruikten daarvoor vooral geacetyleerd hout. Zelfs de bewegwijzering is van hout, de boodschap werd er met laser in gegraveerd.

De eigenaar lijkt opgetogen met het resultaat, vat de architect samen. Tijdens de officiële opening van de chai waren de reacties ook zeer positief. We kijken al uit naar de feedback na de eerste druivenoogst dit najaar. Wordt vervolgd!

Meer info

• Opdrachtgever: http://chateaudebousval.be
• Architect: AWAA (http://awaa.biz)
• Houtstructuur: Timberframing (https://www.timberframing.be)

Copyright foto’s: Serge Brison