Het grootste houtbouwproject naar volume in Europa

Op de site van Tour & Taxis in hartje Brussel wordt in alle discretie een omvangrijk renovatieproject uitgevoerd. Tegelijk met de renovatie van de staalstructuur van het voormalige goederenstation Gare Maritime, worden er binnen de bestaande stationskappen 12 meerlaagse binnenvolumes uit CLT opgetrokken. Met 45.000 m² oppervlakte mag Gare Maritime zich het tot nu toe grootste houtbouwproject in Europa noemen.

Het historische goederenstation dateert uit het begin van de 20e eeuw en het ondergaat momenteel een grondige facelift. Een prestigieus project want de operatie omvat niet enkel de renovatie van de imposante metalen structuur (oppervlakte 40.000 m²) maar ook de bouw van een hele overdekte stad met winkel-, kantoor- en verpozingsruimtes.

Meerlaagse houten gebouwen

Het binnenvolume van Gare Maritime wordt ingericht met 12 autonome, meerlaagse houten gebouwen (gelijkvloers + 3 verdiepingen) die hoog scoren op energiezuinigheid.

Keuze van de materialen

Gesprekspartner Charline Lefevre, projectverantwoordelijke bij architectenbureau WOW/Ney & Partners, legt uit: Aannemer Extensa wilde absoluut in hout werken. Maar wanneer het voorstel vergeleken werd met dat van meer traditionele bureaus was de hogere kostprijs voor houtbouw één van de eerste obstakels die overwonnen moesten worden. Het ingediende budget lag eerst hoger dan wat de klant voor ogen had. De argumenten pro-hout hebben het uiteindelijk gehaald, maar om het budget te drukken moesten verschillende compromissen gesloten worden.

Vloeren uit CLT

Uit de voorgestelde vloersystemen kwam CLT niet als eerste keuze naar voor. Maar om de door de architect beoogde overspanningen te kunnen realiseren, bleek een vloer met massieve CLT-panelen in combinatie met gelijmd gelamineerde steunbalken de beste optie. De twee samen vormen een combinatie die qua draagkracht overeenkomt met een T-balk. Het grootste deel van de overspanningen bedraagt 7,2 m tot 8,4 m. Dergelijke afstanden worden verbonden met een rooster van 1,2 m (ideaal voor kantoorontwerp).

Optimalisatie van de balkensecties

Een van de uitdagingen was om voor de grote overspanningen met hout te blijven werken, zegt Charline Lefevre. De architect wilde geen gemengd systeem (type hout-staal). Daarom waren balken met grote secties nodig (sommige balken die een groot overstek bieden zijn tot 1,36 m hoog). 

Om het volume aan hout te verminderen, hebben we gesleuteld aan de optimalisatie van de balkensecties. We wilden bijvoorbeeld balken gebruiken die tot het hoogste niveau van de CLT-panelen moesten reiken. Dit vereiste optimalisaties die we in nauwe samenwerking met het houtbedrijf moesten bespreken. We zijn het gewend om varianten in de uitvoering aan te bieden zodat we binnen de budgetvereisten blijven, voegt ze eraan toe.

Ontwerp van de verbindingen

Het was de keuze van de ontwerpers om alle hout zo zichtbaar mogelijk te laten. Daarom bleven ook heel wat verbindingen zichtbaar.

Akoestiek

Om de akoestische vereisten te halen koos de akoesticus ervoor om met de massa te werken. Bij gebrek aan een betonnen deklaag werd gekozen voor een droog systeem met een zwaardere houten vloer. De zwevende vloer levert met andere woorden de nodige massa op om aan de akoestische vereisten te voldoen.

Planning en productie

De extreem krappe planning had ook een impact op de gekozen uitvoeringstechniek, want daardoor waren soms snelle beslissingen nodig om de deadlines te kunnen halen. De constructie werd opgedeeld in 10 grote houten bouwblokken en 2 kleinere. Per blok bedraagt de vooropgestelde bouwtijd zes weken. Voor het eerste blok werd die termijn lichtjes overschreden, waardoor er gedurende de rest van de bouwfase nog bijgestuurd moest worden.

Innovatie

In de binnenvolumes van Gare Maritime zit 9000 m³ constructiehout, waarvan 3000 m³ gelijmd gelamineerd hout en 6000 m³ CLT-panelen. Dit houtbouwproject mag zich dan ook – naar volume -het grootste van Europa noemen. Als voorbeeld van toegepaste innovatieve technieken noemt Charline Lefevre de montagetechniek van de grote balken via HSK-connectoren. Daarbij worden geperforeerde staalplaten gegoten en in de balk gelijmd met epoxyhars, wat een belangrijk voordeel oplevert in termen van brandveiligheid. De assemblages worden namelijk beschermd binnenin de balken terwijl deze toch een hoog draagvermogen blijven behouden.

Aannemer: Extensa – www.extensa.eu

Architect: Neutelings Riedijk Architects – www.neutelings-riedijk.com

Stabiliteitsbureau: Ney & Partners – www.ney.be