Tankstation met winkel en motel in Bastogne: een houten luifel die niet zou misstaan in een meetkundehandboek

Ontwerp een tankstation dat het zonder publiciteitslogo kan stellen en waarvan het uitzicht alleen volstaat om de aandacht te trekken. De opdracht was duidelijk. Het resultaat is dat evenzeer. En helemaal bekleed met hout.

Het oorspronkelijke ontwerp was structureel gezien conventioneler maar de klant wilde een sterkere blikvanger. Anderzijds vroeg stedenbouw om het gebouw als een soort van toegangspoort tot de stad op te vatten. Geïnspireerd door de vorm van het terrein is de architect Jacques Windeshausen, van het bureau Architecture & Aménagement, terug in zijn meetkundeboeken gedoken.

Eigenzinnige vorm

De vorm van de luifel is het resultaat van het naast elkaar plaatsen van twee ‘v’, legt de architect uit. Het snijpunt beschermt het midden van de luifel en leidt als het ware naar de ingang van de winkel. De ‘zijvleugels’ van het dak werden naar buiten toe omhoog gezet om de klanten een open en gastvrij gevoel te geven.

Warm onthaal

Het gebruik van hout was niet opgelegd door de opdrachtgevers maar ze hadden, geïntrigeerd door een tankstation in hout in het Groothertogdom Luxemburg, hun interesse in het materiaal wel laten blijken. Het warme imago van hout paste perfect in hun visie op de inrichting. Het was ook een manier om aan de brandstoffen een meer ecologisch karakter te verlenen.

Originele assemblage

Eenmaal de vorm op papier stond moest de architect alleen nog een manier vinden om het ontwerp op ware grootte uit te voeren. In samenwerking met de firma Lamcol en twee studiebureau’s kon de architect beginnen met het in elkaar passen van de verschillende puzzelstukken. De luifel is opgebouwd uit een metalen ruggengraat en een houten skelet, dat op de centrale kolom bevestigd werd met scharnieren gelijkend op deurscharnieren. De ‘pen’ is eigenlijk een lange onzichtbare plaat. Er is haast geen enkele bout of moer zichtbaar. Deze oplossing laat een relatief gemakkelijke, snelle en onzichtbare montage toe. Het spreekt voor zich dat er zeer veel aandacht besteed werd aan de verbindingen, zegt Marcel Schutz, van de firma TVB. De speciale elementen werden zo bedacht en geprefabriceerd om het afstellen van de scharnieren op de werf mogelijk te maken.

Gelijmd gelamelleerd skelet

De architect heeft lang getwijfeld om voor de secundaire structuur (skelet) een eerder dichte beplanking te kiezen. Hij wilde geen veranda-effect krijgen maar meer een lichtdoorlatende plankenvloer. Dit is de reden waarom bij de uiteindelijke uitvoering meer hout gebruikt werd dan structureel gezien nodig was. Heel de structuur in gelijmd gelamelleerd vuren werd vervolgens bedekt met acrylaatplaten en de punten van de luifel werden bekleed met stalen delen die meteen ook dienst doen als waterspuwers. De regenwaterrecuperatie werd geïntegreerd in de stalen draagstructuur. De structuur in gelijmd gelamelleerde elementen werd behandeld met een kleurloze lazuur.

Hout en staal

In het begin waren de ontwerpers van plan de grote bogen van de ‘ruggengraat’ in hout te maken. Met het oog op torsieproblemen werd dit idee al snel aan de kant geschoven. De ‘grote ribben’ vormen een oversteek van 10,8 m die moest gedragen worden door de ruggengraat. De oplossing in staal was een mooi compromis waarbij stabiliteit en lichtheid verzekerd waren. Staal en hout zijn heel complementair en perfect samen te gebruiken.

Decor

Het gebouw achter het tankstation werd ontworpen als achtergrond als het ware een decor voor de luifel. Oorspronkelijk zou dit gebouw alleen een benedenverdieping tellen voor de commerciële ruimte van 600 m2 maar de stedenbouwkundige dienst vroeg om de gevelbekleding één verdieping hoger te maken voor het visuele effect. Na rijp beraad en een nieuwe marktstudie besloten de eigenaars om op de eerste verdieping een motel in te richten met 8 kamers. Het gelijkvloers is een ’traditionele’ bouw (beton) maar het motel werd volledig opgetrokken in houtskeletbouw en letterlijk bovenop de betonnen basis geplaatst.

Gevelbekleding in douglas

De gevel van de winkel en het motel is afgewerkt met een verticale bekleding in geautoclaveerd douglas wat voor homogeniteit zorgt. De gevelbekleding werd op zijn beurt volledig geprefabriceerd in het atelier, in panelen van 1,2 tot 1,5 m breed. De gevelbekleding verbergt de trap die naar het motel leidt en de buitengalerij die toegang geeft tot de verschillende kamers. Het visuele effect is verrassend omdat men vanaf het tankstation niets vermoedt maar als men uit de kamers komt men een uitzicht heeft over het plein.

Winterse werf

De bouwwerken, die plaatsvonden van november tot februari, vorderden aan een goed ritme. En dit ondanks de slechte weersomstandigheden, verklaart de architect. Dit was zeker niet het geval geweest als we met een ander materiaal dan hout hadden gewerkt.

Info:

Ontwerp: Jacques Windeshausen, Architecture & Aménagement, architecture.amenagement@skynet.be
Houtstructuur: Lamcol, www.lamcol.be
Montage : Techniques & Valorisations du bois (TVB), www.tvb.be