Waarom hout ?

Volgens Eurostat bedroeg het bouwafval in België in 2020 20.727 miljoen ton of 1.803 kg/inwoner, zodat België op de 8^ste plaats komt te staan van de grootste afvalproducenten in Europa!

Als natuurlijke grondstof is hout een bouwmateriaal dat zeer interessant is omdat het makkelijk te herwaarderen is. Door meer hout te gebruiken kan de hoeveelheid bouwafval sterk worden verminderd. Geraamtes en balken kunnen makkelijk gedemonteerd en hergebruikt worden. De opruiming van het afval is eenvoudig en goedkoop: houtafval kan worden gerecycleerd tot andere materialen op basis van hout (zoals plaatmateriaal) of als energiebron dienen.

Naar alle waarschijnlijkheid zal in de nabije toekomst de waarde van een gebouw afhangen van de milieu-impact van de materialen die erin toegepast werden. De TOTEM-tool (Tool to Optimise the Total Environmental impact of Materials – www.totem-building.be), ontwikkeld door het Vlaamse, het Brusselse en het Waalse Gewest om de bouwsector te helpen de milieu-impact van gebouwen te objectiveren en te verlagen, maakt deze kwantificering reeds mogelijk en zal waarschijnlijk in de nabije toekomst verplicht worden in de drie gewesten.

Het gebruik van recycleerbare en hernieuwbare grondstoffen zoals hout zal een meerwaarde verlenen aan uw vastgoed !

Hout is het enige bouwmateriaal dat volledig hernieuwbaar is. Zodra een boomzaadje wordt geplant, begint immers het natuurlijke proces van de houtproductie. Deze rijkdom is onuitputbaar.

Door het duurzame bosbeheer wordt dit proces nu vaak nog verbeterd door de boseigenaars, die zich erop toeleggen om op lange termijn goed gestructureerde bossen aan te leggen.

Hout is ook geschikt voor in de keuken. Onderzoekers vergeleken de overlevingskansen van bacteriën op hout, plastic en staal. Het resultaat? Bacteriën hebben veel minder overlevingskansen op hout. Voor rechtstreeks contact met voedingswaren verdient hout dus duidelijk de voorkeur.

Meer dan 70 % van het houtvolume bestaat uit lucht! Het is een poreus materiaal, het is dus licht en isoleert toch zeer goed. In vergelijking met andere materialen heeft het ook een zeer lage thermische geleidbaarheid. Dat betekent dat gebouwen met of van hout een goede energiehuishouding hebben.

Hout bezit bovendien een zeer lage effusiviteit die het vermogen uitdrukt van hout om thermische energie uit te wisselen met zijn omgeving. Effusiviteit kenmerkt het gevoel van “koud” of “warm” bij contact met hout. De orde van grootte ervan bedraagt 400 W/K.m²√s), waardoor hout – in tegenstelling tot veel andere materialen – een gevoel van warmte geeft bij contact met de huid.

Door zijn lage thermische geleidbaarheid is hout efficiënt om koudebruggen te beperken. Dus: geen koudestraling of condenswater. Hout voelt altijd warm aan, het koelt traag af en warmt traag op. Veel stoken of koelen in een kamer met hout is dus niet nodig. En dat bespaart energie.

Van alle bouwmaterialen vraagt hout bovendien het minste grijze energie (hoeveelheid energie die nodig is tijdens de levenscyclus van een materiaal: van de productie tot de recyclage, via de verwerking, het transport, enz.).

Uitgedrukt in volume-eenheid, is de grijze energie van hout inderdaad interessanter dan die van andere bouwmaterialen. Uitgedrukt in functie van de massa van het materiaal, is dit niet meer van toepassing. De lichtheid gekoppeld aan de hoge mechanische prestaties maken van hout, op het vlak van grijze energie, echter het beste materiaal.

Bijvoorbeeld bij de uitvoering:

Voor een balk van 4 m overspanning met een gelijkmatig verdeelde belasting van 250 kg/m, is de plaatsing vereist van:

• ofwel een balk in naaldhout van 8 x 23 cm, hetzij 26,4 kg;
• ofwel een stalen IPE 120 mm balk, hetzij 41,6 kg;
• ofwel een balk in gewapend beton met een zijde van 10 cm, hetzij 200 kg.

De grijze energie van deze verschillende balken bedraagt dan:

• Balk in naaldhout: 66 MJ
• Balk in beton: 260 MJ
• Balk in staal: 1.332,2 MJ

Het brandgedrag van hout is, in tegenstelling tot wat velen beweren, uiterst performant. Bij brand ontstaat een houtskoollaag waarvan de thermische geleidbaarheid 8 keer lager is dan die van het oorspronkelijke hout. Deze houtskoollaag fungeert dus als hitteschild. Aangezien de verkolingssnelheid erg traag en constant (0,7 mm/minuut voor naaldhout) is, behoudt het intacte hout onder de houtskoollaag, onder invloed van het vuur, zijn continue en mechanische weerstandseigenschappen om zijn draagfunctie te waarborgen. Zijn gedrag maakt het mogelijk om bij brand mensen te evacueren omdat de stabiliteit van het gebouw langer verzekerd blijft.

De brandreactie van de meeste houtsoorten bedraagt D-s2, d0. Dit is bijvoorbeeld niet het geval bij staal dat een onbrandbaar materiaal is, waarvan de weerstand echter begint te verminderen (sterkteverlies) vanaf 400 °C. Hetzelfde geldt voor beton dat een uitstekende brandreactie bezit, maar dat slechts een derde van zijn mechanische eigenschappen behoudt bij 750 °C.

Hout zorgt voor een heel goede warmte-isolatie, zonder sensu stricto een isolatiemateriaal te zijn. Het gebruik van hout leidt tot een buitengewoon warmtecomfort en lage verwarmingskosten.

Hout biedt omwille van zijn lage thermische geleidbaarheid thermische prestaties die veel hoger liggen dan die van andere bouwmaterialen.

Bron: Yves Couasnet, 2005, Propriétés et caractéristiques des matériaux de construction

Hout voelt behaaglijk aan. Omdat het goed isoleert, is het warm om aan te raken. Het is hygroscopisch en reguleert zo de luchtvochtigheid in een ruimte. En hout is natuurlijk gewoon aangenaam om naar te kijken. Het verwijst naar de natuur, naar levende materie.

Hout is één van de zeldzame grondstoffen die onuitputbaar zijn (indien het bos duurzaam beheerd wordt). Met behulp van lichtenergie zetten bomen via fotosynthese de CO₂ uit de lucht en het water uit de bodem om in hout … Milieuvriendelijke magie! Voor 1 m³ hout moet 1 ton CO₂ uit de atmosfeer gehaald worden en daarbij wordt gelijktijdig ook nog eens zuurstof geproduceerd. Er wordt geschat dat de wereldbossen (die ongeveer 4 miljard hectare bestrijken) 3.150 gigaton (Gt) CO₂ bevatten, wat overeenkomt met de CO₂ die de atmosfeer bevat! De koolstofput die ze vertegenwoordigen komt overeen met 11.5 Gt CO₂ per jaar, hetzij 29 % van de CO₂-absorptie(terwijl 44 % door de atmosfeer en 23 % door de oceanen wordt opgenomen).

Maar er is meer! Als men 1 m³ hout gebruikt, komt er nog eens één ton minder CO₂ vrij. Hout, een grondstof die weinig energie verbruikt, vervangt dan andere materialen die meer energie zouden verslinden voor hun fabricage of verwerking. Tijdens de hele levensduur van uw tafel, parket, enz. fungeren deze producten overigens als koolstofreservoirs en niet als uitstootbron.

Hout biedt niets dan voordelen: enerzijds de vastzetting (het verhogen van de CO₂-opslag en het vergroten van het fenomeen van de koolstofputten) en anderzijds de substitutie (de CO₂-uitstoot en zijn bronnen verminderen).

Bouwt u een woning met hout? Dan zit daar evenveel CO₂ in als in de uitstoot van tweehonderd wagens die gedurende een uur in de file vaststaan.

90 % van het hout dat in Europa verbruikt wordt, is afkomstig uit Europa. En op Europees vlak stelt de houtoogst slechts 64 % van de jaarlijkse aangroei voor. De oppervlakte van het Europese bos neemt jaarlijks met 700.000 hectare toe, wat overeenkomt met 960.000 voetbalvelden. Het houtvolume in de Europese bossen neemt dus elk jaar met 270 miljoen m³ toe. Dit betekent dat er om de 3 seconden een houten huis kan worden gezet zonder dat de bosrijkdom in gevaar komt.

Tot op zekere hoogte kan dus aan een lichte toename van de vraag naar hout door de bouwsector worden voldaan zonder veranderingen in het landgebruik.

Het geoogste hout bezit een erg laag mineralengehalte (van ongeveer één percent), waardoor de ontginning van het bos de bodem niet verarmt wat enkel maar voordelen oplevert voor de ontwikkeling van het toekomstige bos.

En door hout te kiezen met een label dat verzekert dat het hout afkomstig is uit een duurzaam beheerd bos, draagt u bij tot het voortbestaan van de bossen.

Er bestaan cultusplaatsen in hout dat reeds meer dan 1.000 jaar onbehandeld is! Het eikenhouten schrijnwerk van het kasteel van Versailles is bijna driehonderdvijftig jaar oud. De vakwerkhuizen in de streek van Malmédy en Stavelot verkeren nog steeds in goede staat terwijl ze al sinds 1750 bewoond zijn. De oudste houten woningen in Brugge en Gent dateren uit de zeventiende eeuw. Allemaal voorbeelden van de duurzaamheid van hout.

Veel werk aan hout? Niet als u voor een juiste afwerking kiest. Laat uw houten buitenschrijnwerk maken door een professionele schrijnwerker. Deze kan er een afwerking op aanbrengen die het zal beschermen tegen vocht en die het zijn kleur en stabiliteit zal laten bewaren. Professioneel afgewerkt buitenschrijnwerk in hout kan zelfs tot tien jaar lang onderhoudsvrij blijven! Aan plankenvloeren en parket die afgewerkt zijn met een watergedragen vernis of met UV-technologie is ook weinig onderhoudswerk. En vindt u een natuurlijke grijze look voor uw terras, gevelbekleding en tuinhout mooi? Dan kan u het onderhoud beperken tot een jaarlijkse schoonmaakbeurt met de borstel, zoals voor eender welk materiaal.

Doordat een houten woning lichter is dan een van traditionele materialen, zijn minder omvangrijke en minder gecompliceerde funderingen nodig, die bijgevolg sneller te realiseren zijn. Tal van elementen die gefabriceerd worden in de werkplaats, hoeven enkel nog in elkaar gezet te worden op het terrein. Daardoor neemt de uitvoering op de bouwplaats minder tijd in beslag en verloopt ze heel nauwkeuring. Door deze snelle constructie kan in amper een paar dagen tijd een wind- en waterdichte ruwbouw worden afgeleverd.

Bovendien hoeft men niet te wachten tot de ondervloeren en het metselwerk droog zijn om met de afwerking te beginnen. Men schat dat de hoeveelheid te verdampen (en dus op te warmen) water om metselwerk en ondervloeren van een traditioneel huis (met ongeveer 100 m² grondoppervlakte) te drogen ongeveer 15.000 liter bedraagt, vooraleer men kan overgaan tot de binnenafwerking.

Het is dus best mogelijk om verschillende maanden te winnen op het vlak van energetische uitgaven en wachttijd vooraleer men de woning in gebruik kan nemen.

Omdat een houten constructie, en met name de houtskeletbouw, lichter is dan een traditionele constructie, kan er gebouwd worden op gronden met een geringe draagkracht. Dankzij het lage gewicht hoeven er geen grote funderingen te worden uitgegraven.

Om een idee te geven van het gewichtsverschil tussen beide soorten woningen: een huis van twee verdiepingen met een grondoppervlakte van 100 m², gebouwd op de traditionele manier, weegt ongeveer 200 ton. Zijn houten tegenhanger die is opgetrokken met de skelettechniek, weegt amper 70 ton. Door dit lage gewicht, gekoppeld aan de soepelheid en elasticiteit van het materiaal, zijn houten woningen beter bestand tegen grondverschuivingen of kleine aardschokken.

Hout heeft een uitzonderlijke mechanische sterkte. Er zouden 10 op elkaar gezette auto’s nodig zijn om een houten kubusje met 5 cm zijde te verpletteren. Hout heeft inderdaad een uitstekende verhouding gewicht/mechanische prestaties.

Voor een balk met een overspanning van 4 m en een gelijkmatig verspreide belasting van 250 kg/m zou, in functie van het materiaal, nodig zijn:

• in beton, een balk met een zijde van 10 cm, hetzij 200 kg;
• in staal, een IPE 120 mm balk, hetzij 41,6 kg;
• in hout, een balk van 8 x 23 cm, hetzij 26,4 kg!

Last but not least : hout is gewoon mooi ! Voor elke toepassing kan u kiezen uit tientallen houtsoorten, met elk hun eigen kleur en tekening. Er zijn eindeloos veel mogelijkheden, in functie van uw eigen smaak. Variatie troef dus !